فلسفه اسلامی اساساً فلسفه‌ای قرآنی است
تاریخ انتشار: ۲۵ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۰۹۷۶۱۰
روز جهانی فلسفه از سوی سازمان یونسکو، سومین پنجشنبه از ماه نوامبر هر سال معرفی شده است. اولین مراسم بزرگداشت روز جهانی فلسفه در تاریخ ۲۱ نوامبر ۲۰۰۲ برگزار شد. روز جهانی فلسفه، سومین پنجشنبه ماه نوامبر در اکثر سال‌ها با آخرین پنجشنبه آبان‌ماه با امروز، ۲۵ آبان در تقویم ایرانی برابر است. بسیاری از مورخان فلسفه غرب، تحت تأثیر هگل، تاریخ فلسفه را منحصر به تاریخ فلسفه غرب می‌دانند و دیگر فلسفه‌ها، از جمله فلسفه اسلامی را فرع و حاشیه‌ای از فلسفه غرب می‌شمارند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در همین راستا با پرفسور طراد کنج حماده، استاد دانشگاه، شاعر و وزیر سابق کار لبنان به گفت‌وگو نشسته ایم. او دارای دکترای فلسفه از دانشگاه سوربن فرانسه است. وی به عنوان استاد آموزش متوسطه و مدرس در دانشگاه لبنان و دانشگاه آزاد اسلامی بیروت مشغول به کار بود. حماده 19 آوریل 2005 به عنوان وزیر کشاورزی و وزیر کار در دولت رئیس جمهور نجیب میقاتی و دوره ریاست جمهوری امیل لحود منصوب شد. وی در 19 ژوئیه 2005 در دولت نخست‌وزیر فواد سینیوره در دوره ریاست جمهوری امیل لحود به نمایندگی از حزب الله به عنوان وزیر کار منصوب شد و تا 11 نوامبر 2006، یعنی تاریخ استعفای خود، همراه با سایر وزرای شیعه در سمت خود باقی ماند.
وی در پاسخ به سؤالی درباره ارزیابی خود از فلسفه اسلامی معاصر متأثر از قرآن، میراث پیامبر(ص)، فقه و عقیده اسلامی گفت: قرآن کریم کتابی است که خداوند بر حضرت محمد بن عبدالله(ص) نازل کرده است و شامل نظامی یکپارچه برای هدایت انسان است. قرآن کتاب هستی است که در آن حقایق وجودی کشف شده توسط ذهن به دست می‌آید. قرآن کریم به تدبر در معانی آن و به‌کارگیری عقل برای کشف حقایق دعوت و تشویق کرده است که در یک حرکت دیالکتیکی مبتنی بر سه گانه قرآن، عقل و امام است و امام، قرآن ناطقی است که حقایق وجودی قرآن با آن تکمیل می‌شود.
پروفسور طراد حماده در ادامه سخنان خود گفت: رسول خدا در وصیت‌نامه‌ای که امام علی بن ابیطالب(ع) روایت می‌کند می‌فرماید: شما باید به کتاب خدا تمسک جویید که در آن اخبار پیش از شما و اخبار پس از شما است و حکم آنچه بین شماست حکم نهایی، نه شوخی، است. هر که از قرآن تبعیت کند، هدایت می‌شود و هرکه در مسیر غیر قرآن حرکت کند گمراه می‌شود.
رابطه بین فلسفه و دین
وی می‌افزاید: روژه گارودی[روژه گارودی یا رجا (به فرانسوی: Roger Garaudy) یا Ragaa Garaudy (۱۷ ژوئیه ۱۹۱۳ - ۱۴ ژوئن ۲۰۱۲) استاد دانشگاه، فیلسوف و نویسندهٔ فرانسوی که از مسیحیت به اسلام گروید] تأکید می‌کند که قرآن دیدگاه جدیدی در مورد خدا، جهان و قانون کار آورده است که نه می‌توان آن را در فلسفه یونان جستجو کرد و نه بر اساس فلسفه‌های قبل از آن بیان می‌شود. درباره پیوند فلسفه اسلامی با قرآن کریم و فلسفه یونانی بحث‌های متعددی صورت گرفته است. چرا که فلسفه، محصول روح یونانی( Esprit grec) است. بنابراین فلسفه محصول اندیشه یونانی است. برخی هم فلسفه را محصول عقل در مقابل وحی یا رابطه بین حکمت و شریعت و نیز تفاوت منطق یونانی با منطق می‌دانند. رابطه بین فلسفه یونان و فلسفه اسلامی به شدت مورد توجه قرار گرفت و دیدگاه‌های متعدد و متفاوتی درباره آن مطرح شد.
پروفسور حماده در بخش دیگری از سخنان خود افزود: تاریخ قرون وسطی تاریخ رابطه بین فلسفه و دین است، به‌ویژه رابطه بین فلسفه یونان و فلسفه اسلامی، که در نتیجه یک کار فکری پیچیده که در آن بسیاری از ملل و نژادها شرکت داشتند، به وجود آمد. رویکردهای فلسفی زیادی در این رابطه وجود دارد که برخی از آنها به فلسفه محض و برخی دیگر به علم کلام یا آنچه در فلسفه دین بیان شده است مربوط می‌شود.
پروفسور طراد حماده خاطرنشان کرد: ابن رشد در کتاب «فصل المقال» خود به این موضوع پرداخته و معتقد است که حکمت و شریعت از یک منبع سرچشمه می‌گیرند و با هم توافق و پیوند دارند. در این زمینه می‌توانید به کتاب من تحت عنوان «ابن رشد فی فصل المقال» مراجعه کنید.
هانری کربن، فیلسوف فرانسوی، کسی که پس از ابن رشد به فلسفه اسلامی یا آنچه او فلسفه الهی یا فلسفه اهل کتاب می‌نامد علاقه‌مند بوده است، می‌گوید شاید به نظر برسد که فلسفه اسلامی کار متفکرانی است که بیش از هر چیز به یک گروه دینی تعلق دارند، گروهی که تعبیر قرآنی اهل کتاب به آنها تعلق دارد. اولین و آخرین مأموریت درک معنای حقیقی این کتاب است. اما این درک در گرو وجود شخصی است که درک می‌کند و عکس آن هم صحیح است.
ریشه‌های ایرانی فلسفه اسلامی
پروفسور طراد حماده افزود: نوشته‌های من درباره ملاصدرا در دانشگاه سوربن فرانسه که در سال 1993 بود مشخص کرد که فلسفه اسلامی اساساً یک فلسفه قرآنی است و حکمت متعالیه مبتنی بر قرآن و روایات ائمه(ع) است و صدراگرایی جدید همان گونه که در فلسفه علامه طباطبایی، شهید سیدمحمد باقر صدر و شهید مطهری و در حوزه‌های علمیه شیعه است، بر این باور است که فلسفه اسلامی به ریشه‌های خود در ایران بازمی‌گردد. اکنون موضوع فلسفه از انحصار یونان خارج شده است و بحث درباره معنا و مفهوم فلسفه به مفهوم یونانی آن محدود نمی‌شود. این موضوعی است که جای تحقیق طولانی دارد.
پرفسور حماده در سؤالی درباره طرح مسائل اخلاقی به عنوان بخش مهمی از فلسفه اسلامی و میزان استفاده از این آموزه‌ها برای مقابله با چالش‌های جوامع امروزی از جمله پیامدهای اخلاقی فناوری‌های جدید گفت: شکی نیست که فلسفه تأثیر زیادی بر رفتار انسان دارد و فلسفه فقط تفکر متعالی نیست، بلکه ممکن است به تحقیق در مورد هستی و توجه به موجودات از نظر اهمیت آنها برای خالق و بر اساس هر بخش از الهیات مربوط باشد. فلسفه اما در واقع با سیر و سلوک انسان ارتباط تنگاتنگی دارد و از این رو مباحث اخلاق از مباحث فلسفه و تصوف از فلسفه عملی محسوب می‌شود. فلسفه اخلاق در اسلام، اصول و قواعد رفتار انسان را جستجو می‌کند که وحی تعیین کننده آن است.
پرفسور حماده تأکید کرد: بین فلسفه و فعل انسان ارتباط نزدیکی وجود دارد؛ فعل انسان یک فعل اختیاری است که توسط یک فرد آگاه و آزاد انجام می‌شود. انسان با هدایت ذهن و انتخاب خود برای رسیدن به هدفی تلاش می‌کند که خیر او در آن است. بنابراین رفتار انسانی، هر عملی است که از انسان صادر می‌شود. فیلسوفان اخلاق مسلمان در کنار علاقه به تصوف به این رفتار علاقه‌مند بودند و آن را برای تهذیب نفس و سیر الی الله ضروری می‌دانستند. راه‌های رسیدن به خداوند به اندازه تعداد مخلوقات خداوند است. اما شریعت و طریقت و پیروی از رسول الله تعیین کننده سفرهای عاشق به سوی معشوق الهی است.
وی ادامه داد: این مفهوم با فلسفه محض همخوانی دارد، زیرا ارسطو علم اخلاق را علمی تعریف می‌کند که به اعمال انسان تا آنجایی که انسان است می‌نگرد و اولین علوم عملی است زیرا به افعال از نظر تأثیر آنها بر فرد می‌نگرد و درباره سیاست معتقد است که در رأس علوم عملی قرار دارد و اخلاق را هم بخشی از سیاست می‌داند.
برخی از اندیشمندان به رابطه علم فقه به ویژه فقه معاملات با علم اخلاق و همچنین آداب سلوک و رفتار توجه دارند. اخلاق جنبه عملی فلسفه یا حکمت عملی است و در آن فضائل اساسی روح انسان مشخص می‌شود که عبارتند از: خرد، عدالت، شجاعت و عفت.
اگر فلسفه و شرع بر شمردن این فضائل در نفس انسانی اتفاق نظر دارند، فیلسوفان اخلاق در اسلام به مسئله عمل و اخلاق توجه داشته‌اند. چنان که ابن مسکویه می‌گوید، اخلاق بهترین چیزی است که ایجاد شده و با فعل انسانی است که معنا پیدا می‌کند و به بهبود اعمال یک انسان می‌پردازد، زیرا او انسانی است که باید به اراده و آزادی او احترام گذاشت.
پرفسور طراد حماده در بخش دیگری از سخنان خود می‌گوید: فیلسوفان از زمان ارسطو، معلم اول، که در نامه خود به نیکوماخوس بین عملی که آزادانه انتخاب می‌شود و عمل تحت فشار تمایز قائل شده است، این موضوع را مورد بحث قرار داده‌اند. موضوعی که از نظر صراحت و خودجوش بودن و عملی شدن ساده است، اما از نظر تعامل عناصر و شرایط و عوامل ایجاد کننده آن مرکب و پیچیده است. ممکن است نیازی به دنبال کردن نظریه‌های اخلاق در فلسفه از زمان یونان و پایه‌گذاری آن با افلاطون و ارسطو تا مرحله رسیدن به خوشبختی و مرحله رسیدن به لذت در «اپیکوریسم»، مرحله اخلاق منفعت‌گرایانه که لذت به عنوان یک ارزش مادی و بیولوژیکی را با شادی به عنوان یک ارزش اخلاقی در هم می‌آمیزد نداشته باشیم.
وی ادامه داد: انسان بدون هیچ توجیهی گرایش به سمت منفعت یا نوع‌دوستی، احترام به دیگران و فداکاری برای آنها گرایش دارد. این یک اخلاق خودجوش و ناشی از تمایلات طبیعی و بدون الزام بیرونی و موضوع ثواب و مجازات است. این حالتی است که ریشه در طبعیت انسانی دارد که مورد توجه و اهتمام فلاسفه مسلمان عصر حاضر نیز بوده است. من در کتاب خود با عنوان «مباحث فی الفلسفه الاسلامیه المعاصره» (تحقیقاتی در فلسفه اسلامی معاصر)، بررسی تطبیقی در اخلاق بین کانت و شهید مطهری انجام داده‌ام. نقد سازنده استاد مطهری در ورود فلسفه اخلاق به بحث تولید فلسفه‌ای ماتریالیستی در غرب مطرح می‌شود. در نگاه کانت تکلیف اخلاقی یک الزام و تعهد مطلق است و خیر چیزی نیست که شما در اختیار داشته باشید یا ما با انجام وظیفه به دست آوریم، بلکه خود وظیفه یا اراده خیری آن است که با نیت اخلاقی سازگار است.
اصلاح نظام جهانی با اصلاح نفس
دنیای معاصر ما از نظر اخلاقی از مشکلات زیادی رنج می‌برد که ممکن است با گرایش‌های استثمار، استبداد، فساد، جنگ، فقر، سوء استفاده از طبیعت و تولید بیماری‌ها آشکار شود. دنیایی است که ظلم و ستم و انحرافات اخلاقی در دعوت‌های عجیب و غریب مربوط به جنسیت، همجنس‌گرایی، رسانه‌های گمراه کننده، تحریف، تروریسم و فساد فی الارض بر آن حاکم شده است.
دنیا نیاز به اصلاح دارد و ماهی از سرش می‌پوسد، سر نظام جهانی باید اصلاح شود تا فلسفه خیری که هستی محض است پیروز شود و شر که نیستی محض است شکست بخورد و کنار برود.
اصلاح نظام جهانی با اصلاح نفس و موجودیت انسانی و روابط بین خدا و انسان و انسان و برادرش در انسانیت و دین و اداره امور دنیا آغاز می‌شود.
این امر مستلزم حسن نیت، شجاعت و کار مستمر در اشاعه فلسفه اخلاق و حسنات آن گونه که در وحی نازل شده و مورد قبول عقل، اخلاق شریعت، اخلاق تکلیف و ایجاد سعادت انسان است. جلال‌الدین رومی می‌گوید: اگر در آینه نگاه کردی و زشتی صورتت را دیدی صورتت را درست کن و آینه را نشکن.
جایگاه فلسفه در اسلام
پرفسور طراد حماده در پاسخ به سؤالی درباره جایگاه فلسفه در اسلام و نقش آن در شکل‌گیری تمدن اسلامی می‌گوید: کار فلسفه چیزی جز نگریستن به موجودات و توجه به اهمیت آنها نزد خالق نیست. این تعریف از فلسفه به گفته «قاضی القرطبی ابو الولید بن رشد» ما را در چالشی درباره مسئله معنای فلسفه قرار می‌دهد. زیرا انسان نمی‌تواند به جستجوی فلسفه بپردازد مگر اینکه قبلاً آن را ملاقات یا یافته باشد. در تعریف ابو الولید بن رشد جنبه‌ای از آمیختگی بین آگاهی فلسفی و آگاهی دینی وجود دارد که از یک سو با تعریف یونانی فلسفه از سقراط تا افلاطون و ارسطو مطابقت دارد و از سوی دیگر به وضوح نشان دهنده ارتباط بین فلسفه و خداوند است. واقعیت فلسفه تا حدی از دین در بحث‌های الهیات به معنای عام و خاص آن ناشی می‌شود و این ما را به یک ویژگی مهم در فلسفه می‌رساند که همان رابطه متقابل بین فلسفه و دین است.
نخستین نشانه‌های تفکر فلسفی در اسلام به دنبال تدبر در آیات قرآن برای تشویق به تأمل در وجود است، بنابراین فلسفه اسلامی به دوران ابتدایی کلام فلسفه برمی‌گردد و علم کلام در نقطه مقابل مفروضات «ارسطویی» قرار داشت. فیلسوفان مسلمان به مسائل الهیات علاقه‌مند بودند، اما فلسفه اسلامی سؤالات جدیدی در مورد فلسفه یونان اضافه کرد و مسلمانان فلسفه یونان را به اروپای غربی منتقل کردند و چندین مکتب فلسفی مانند «مشاء» و «اشراق» و «حکمت متعالیه» پدید آمد. جنبش‌های صوفیانه در طبقه فلسفی ایجاد شد و عرفان هم در تصوف پدید آمد و بر این اساس، تأثیر زیادی از فلسفه اسلامی در جهان اسلام و به طور کلی در تاریخ فلسفه می‌یابیم.
پروفسور طراد حماده خاطرنشان کرد: فلسفه اسلامی در حال بازیابی جایگاه معتبر خود در مطالعات اسلامی معاصر است و شاهد حضور متمایز دانشجویان جوان دانشگاهی و گفت‌وگوی علمی برای مطالعه فلسفه و کار بر روی موضوعات آن هستیم. همچنین می‌توان به توجه و اهتمام محافل اسلامی به مطالعه و تدریس فلسفه و نیز علاقه روشنفکران - فارغ از گرایش‌هایی که دارند - به مسائل فلسفه و بازخوانی آن از خوانش انتقادی تا بررسی متون و تولید متون خلاقانه در مورد مباحث فلسفه معاصر اشاره کرد.
در واقع، فلسفه پیروزی و تولید خلاقانه خود را در مناطق شیعه‌نشین به‌ویژه در ایران می‌یابد و صدراگرایی جدید حکمت متعالیه، عرفان نظری و نیز علم جدید کلام، مباحث تعریف فلسفی و نقش حوزه‌های علمیه در حمایت از فلسفه رونق یافته و البته این موضوعی است که بحثی مستقل را می‌طلبد.
انتهای پیام
منبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: فلسفه اسلامی فلسفه یونان جهانی فلسفه بین فلسفه بن رشد
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۰۹۷۶۱۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
شاهکار رهبر انقلاب در تفسیر قرآن
رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه با بیان اینکه رهبر انقلاب در تفسیر قرآن تلاش دارند هم موعظه باشد و هم زنگارزدایی برای هدایت جامعه باشد، گفت:نگاه قرآنی ایشان منحصر به چند جلد تفسیر نیست، بلکه قرآن با جان و روح ایشان عجین است وهر سخنی می‌گویند، قرآنی است. - اخبار فرهنگی -
به گزارش خبرگزاری تسنیم، مراسم افتتاحیه کنگره بین‌المللی اندیشه‌های قرآنی آیت‌الله العظمی خامنه‌ای در دانشگاه معارف اسلامی در حال برگزاری است.
در این مراسم آیت‌الله سید هاشم حسینی بوشهری، رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه، درباره تازگی و طراوت پیوسته قرآن کریم و درک مفاهیم جدید از آن، اظهار داشت: شخصی از یکی از ائمه اطهار علیهم السلام پرسید که چگونه است قرآن با اینکه هر روز قرائت می‌شود ولی باز بر طراوت آن افزوده می‌شود؟ حضرت در پاسخ فرمودند چون خداوند متعال قرآن را برای صدر اسلام و زمان خاصی نفرستاده است و پیام الهی باید تا قیامت در جامعه بشری طنین‌انداز باشد.
او ادامه داد: خدای متعال می‌فرماید: «اِنَّ اللهَ تَعالَى لَمْ یَجْعَلِ الْقُرآنَ لِزّمان دُوْنَ زمان وَلا لِناس دُوْنَ ناس فَهُوَ فِى کُلِّ زَمان جَدیدٌ وَعِنْدَ کُلِّ قَوْم غَضٌّ اِلى یَوْمِ الْقِیامَةِ» قرآن کریم از ابتدا هدی للناس بوده است و خواهد بود در نتیجه در تمامی زمان‌ها از دوران پیامبر (ص) تا زمان‌های دیگر تازگی و طراوت دارد.
استاد درس خارج حوزه علمیه با اشاره به همکاری بسیاری از مراکز علمی در داخل و خارج کشور در برگزاری این کنگره، اظهار داشت: این کنگره بهانه‌ای برای پرداختن به قرآن کریم شده است. زیرا جامعه ما جامعه قرآنی است و این کنگره هم در راستای این موضوع برگزار می‌شود.
اهتمام رهبر انقلاب به تفسیر قرآن در دوران قبل و بعد از انقلاب
رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه با اشاره به اینکه رهبر معظم انقلاب بر این باورند که از راه قرآن می‌توان در دل‌ها نفوذ کرد، تصریح کرد: ایشان هم قبل و هم بعد از انقلاب اسلامی مباحث قرآنی و تفسیری را ادامه دادند. هرچند که من افسوس می‌خورم که تفسیر برخی از سوره‌ها ناتمام مانده است. اگر ایشان فرصتی داشتند یا هیئتی تحت نظارت ایشان تشکیل می‌شد تا کار دنبال شود خیلی ارزشمند بود و ذخیره گرانقدری برای آینده داشتیم.
حسینی بوشهری با اعتقاد به اینکه تفسیر رهبر انقلاب در قبل و بعد از انقلاب متفاوت است، توضیح داد: قبل از انقلاب سوره‌هایی را تفسیر کردند که به مبارزه با رژیم کمک کند و جنبه مبارزاتی و انقلابی داشته باشد. بعد از انقلاب هم متناسب با نیاز روز به تفسیر سوره‌ها پرداختند.
رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه از اقدام مقام معظم رهبری به تفسیر قرآن در حدود 35 سالگی یاد کرد و گفت: ایشان در آن دوران کوله‌باری از دانش داشتند و با تسلط خاص به مباحث تفسیری پرداختند. تفسیر ایشان با مراجعه به منابع گوناگون شیعه و اهل سنت و از رهگذر اجتهاد و تفکر و عقل و خرد بوده و هر کجا تفسیر قرآن به قرآن لازم بوده این کار را کرده‌اند و اگر در جایی نیاز به روایت بوده است از آن بهره بردند.
رویکرد تفسیری مقام معظم رهبری
استاد درس خارج حوزه در خصوص رویکرد تفسیری مقام معظم رهبری توضیح داد: نگاه ایشان در تفسیر قرآنی از سویی اجتهادی است و از سوی دیگر متناسب با موضوعات زمانه است. امام هادی (ع) فرمودند: لم یجعله زمان دون زمان؛ یعنی قبل از انقلاب یک نوع اقتضاء دارد و بعد از آن هم اقتضاء دیگر و می‌توان سخن از عدالت اجتماعی و جهاد و غیره مطابق آیات قرآن به میان آورد.
او ادامه داد: نگاهی که مقام معظم رهبری حداقل در سوره مبارکه توبه دارند، الهام‌گرفته از کریمه «أَفَلَا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَىٰ قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا» است یعنی وقتی بحث تلاوت و تجوید و ترجمه و حفظ مطرح می‌شود، یکی از نکات قبل از آن، تدبر در قرآن است یعنی درک کنیم قرآن چگونه با ما سخن گفته است. خداوند در قرآن فرموده است: «وَأَنْزَلْنَا إِلَیْكَ الذِّكْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَیْهِمْ وَلَعَلَّهُمْ یَتَفَكَّرُونَ« منزلت پیامبر(ص)، منزلت تبیین است لذا هم باید به محکمات توجه کرد و هم متشابهات به محکمات ارجاع داده شود.
حسینی بوشهری با بیان اینکه رهبر انقلاب با اتکا بر این آیه به تفسیر قرآن اقدام کردند، خاطرنشان کرد: ایشان با پشتوانه علمی قابل قبول که خواص بپسندند و عوام بفهمند، تفسیری رسا و روان ارائه کردند. به طوری که مخاطبان عام آن را می‌فهمند زیرا مخاطبان امروز و دیروز ایشان از طبقات مختلف علمی و اقشار مختلف مردم بوده‌اند و این جای تحسین دارد.
تفسیر قرآن به قرآن در بیان رهبر انقلاب
رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه از تفسیر قرآن به قرآن در بیان مقام معظم رهبری یاد کرد و توضیح داد: ابن عباس از پیامبر(ص) نقل کرده است که «القرآن یفسر بعضه بعضا» یعنی برخی آیات برخی آیات دیگر را تفسیر می‌کند و مفسر باید اشرافی بر سایر آیات داشته باشد تا به بیراهه نرود. به عنوان مثال در سوره توبه بیان شده است: «أَلَا تُقَاتِلُونَ قَوْمًا نَكَثُوا أَیْمَانَهُمْ وَهَمُّوا بِإِخْرَاجِ الرَّسُولِ وَهُمْ بَدَءُوكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ ۚ أَتَخْشَوْنَهُمْ ۚ فَاللَّهُ أَحَقُّ أَنْ تَخْشَوْهُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ» سه جرم سنگین برای کفار بیان کرده است؛ اول اینکه پیمان‌شکنی و نقض عهد کردند، جرم دوم اخراج پیامبر(ص) از صحنه بود و جرم سوم هم اینکه آنان شروع‌کننده بودند.
او ادامه داد: آیه با مفهوم استفهامی آغاز شده است که به نظر بنده اهمیت آن بیشتر از جایی است که مستقیما فرمان جهاد با کفار را داده است؛ فرموده آیا وقت آن نرسیده است که با کفار پیکار کنید؛ رهبر معظم انقلاب این آیه سوره توبه را با دو آیه سوره ممتحنه جمع عالمانه‌ای کرده‌اند.
استاد درس خارج تصریح کرد: در سوره توبه فرمان به قتل عنوان شده اما در آیات هشتم و نهم سوره ممتحنه فرموده است: «لَا یَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِینَ لَمْ یُقَاتِلُوكُمْ فِی الدِّینِ وَلَمْ یُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِیَارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَیْهِمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطِینَ؛ إِنَّمَا یَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِینَ قَاتَلُوكُمْ فِی الدِّینِ وَأَخْرَجُوكُمْ مِنْ دِیَارِكُمْ وَظَاهَرُوا عَلَىٰ إِخْرَاجِكُمْ أَنْ تَوَلَّوْهُمْ ۚ وَمَنْ یَتَوَلَّهُمْ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ» ایشان فرموده است، اگر دشمنان کاری به دین ما نداشتند و طمع‌ورزی به کشور و خاک ما نداشتند براساس آیات قرآن ما با آنان دشمنی نداریم. نتیجه آن که آیه ملاک به دست ما داده است.
حسینی بوشهری با اشاره به اینکه قبل از انقلاب می‌گفتند محمدرضا پهلوی شاه شیعه است بنابراین باید به او حرمت گذاشت و با او مقابله نکرد، خاطرنشان کرد: این در حالی است که مقام معظم رهبری در تفسیرشان فرموده‌اند اگر امپراتوری روم مسیحی در یک سو و عبدالملک مروان در سوی دیگر ماجرا باشد، باید ببینیم چه کسی به دین ما ضربه زده و جان و مال و ناموس مسلمین را تهدید می‌کند. بنابراین مقابله ما با عبدالملک مروان است. اگر کسی آرام است و نقشه برای دین ما ندارد ما جنگی با او نداریم. این تعبیر ایشان در زمان شاه اشاره به محمدرضا پهلوی بود.
شاهکار رهبر انقلاب در تفسیر قرآن
رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه همچنین از گرایش اجتماعی رهبر انقلاب در تفسیر قرآن یاد کرد و گفت: نباید خود را به احکام فردی اسلام محصور کنیم، بلکه باید رویکرد هدایتی، تربیتی و اجتماعی داشته باشیم. به همین دلیل رهبر انقلاب سراغ چنین آیاتی رفتند و این نکته شاهکار ایشان است. زیرا قبل و بعد از انقلاب این نگاه را داشته‌اند.
او توضیح داد: اگر سخن از درد اجتماعی است، ایشان درمان را هم از قرآن بیان کرده‌اند. قرآن هم موعظه و شفای صدور و هم رحمت برای مؤمنان است و زنگارها را از دل بیرون می‌برد و دل‌ها را نرم می‌کند و زمینه هدایت انسان فراهم خواهد شد و انسان هدایت‌یافته هم مشمول رحمت الهی می‌شود.
حسینی بوشهری با اعتقاد به اینکه مقام معظم رهبری در تفسیر خود تلاش دارند تفسیر هم موعظه باشد و هم زنگارزدایی کند تا نتیجه آن هدایت جامعه باشد، یادآوری کرد: نگاه قرآنی ایشان البته منحصر به چند جلد تفسیر نیست، بلکه مباحث قرآنی با جان و روح ایشان عجین است و هر وقت سخنی می‌گویند، سخن قرآنی است و البته نکته‌سنجی‌های دقیق ایشان در سخنان ماه مبارک رمضان، در جای خود محفوظ است.
استاد درس خارج حوزه باز حساسیت رهبر انقلاب درباره اسرائیلیات و روایات مجعول یاد کرد و گفت: یکی از کارهای جریان نفوذ وارد کردن روایات جعلی بین روایات صحیح است و ایشان با تتبع دقیق این موارد را شناسایی کرده‌اند.
او ادامه داد: نکته دیگر در مباحث تفسیری رهبری، توجه به سنن اجتماعی است و آن را بر مسائل امروز جامعه منطبق کرده‌اند. همچنین از دیگر موضوعات مهم در فرمایشات ایشان آن است که شبهه‌زدایی کرده‌اند لذا بارها بر رفع شبهه جوانان تاکید فراوانی کرده‌اند.
رئیس جامعه مدرسین حوزه با اشاره به آیاتی که ممکن است برای مخاطب جوان ایجاد شبهه کند، توضیح داد: به عنوان مثال آیه «فَاقْتُلُوا الْمُشْرِكِینَ حَیْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ وَخُذُوهُمْ وَاحْصُرُوهُمْ وَاقْعُدُوا لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ» رهبر انقلاب پاسخ داده‌اند که دستور قرآن در این آیه بدون مقدمات نیست و شبهه برای کسانی ایجاد می‌شود که به این مقدمات توجه ندارند. زیرا اسلام برای کشتن کسی نیامده است بلکه آمده است تا به انسان‌ها حیات و زندگی طیبه بدهد: «اذا دعاکم لما یحییکم» ولی زندگی حق همه است نه اینکه برخی حق حیات داشته باشند و برخی را از حیات محروم کنند، یعنی بکشند و بزنند و ببرند و جامعه اسلامی در برابر آنان سکوت کنند.
حسینی بوشهری با اشاره به جنایات رژیم صهیونیستی در نوار غزه اظهار داشت: کودک و زن فلسطینی هم حق حیات دارند و اینکه رژیم اسرائیل آنان را بکشد و نابود کند و بعد بگوییم نباید از حقشان دفاع کنند، خلاف دستورات قرآن کریم است.
او با تأکید بر اینکه ما حق نداریم دست ایران و حزب الله و مردم یمن را برای مبارزه با اسرائیل ببندیم، تصریح کرد: رهبر معظم انقلاب در تفسیر خود بر این باورند که اسلام باید بتواند پیام خود را منتقل کند و افراد در برابر آن مزاحمت درست نکنند. عاطفه و محبت تا جایی است که آنان با منطق با ما برخورد کنند. زنادقه و پیروان فرق دیگر در مسجد با ائمه مناظره می‌کردند و تا جایی که استدلال مطرح بود ائمه اطهار علیهم السلام نیز با محبت با آنان رفتار می‌کردند.
استقبال گسترده استادان از این کنگره اندیشه‌های قرآنی آیت الله خامنه‌ای
در ادامه این کنگره حجت‌الاسلام و المسلمین روح‌الله شاکری، رئیس دانشگاه معارف اسلامی، اظهار داشت: رسالت ما این است که از اندیشه اندیشمندانی استفاده کنیم که به منشا نورانی قرآن متصل باشند لذا تصور می‌کنیم دیر وارد بررسی اندیشه‌های قرآنی مقام معظم رهبری شده‌ایم ولی باز گامی در این مسیر نورانی است.
او تصریح کرد: هبر معظم انقلاب اسلامی روح اندیشه خود را از قرآن کریم گرفته‌اند و هم قبل از انقلاب مورد اقبال جوانان و مردم بوده و هم امروز این اندیشه علاقه‌مندان زیادی در فضای دانشگاه‌ها دارد.
رئیس دانشگاه معارف اسلامی از ارسال مقالات تحصصی به کنگره یاد کرد و گفت: حدود 200 مقاله به کنگره ارسال شده از این تعداد، در مرحله اول 150 مقاله انتخاب و در بازبینی مجدد 70 مقاله برتر انتخاب شد؛ این حجم گسترده استقبال استادان از این کنگره نشان می‌دهد که استادان معارف به مسئله قرآن و اندیشه رهبر انقلاب اقبال فراوانی دارند.
انتهای پیام/
جاده کندوان یک طرفه شد